We weten niets.

L. was een dispuutsgenoot van me. Een keer kwam ik 's-morgens om een uur of vijf thuis met wat andere jongerejaars van het dispuut en toen viel er opeens een kledingkast om. L. kwam uit zijn bed en zei dat hij in de ochtend een examen had. Wij begonnen een nieuw lied te zingen en een seconde later had ik een tand door mijn lip. De volgende dag bood hij zijn excuses aan, we hadden een goed gesprek en sinds die tijd waren we, zo leek het althans, bevriend.

Het ging sindsdien lekker met L. Althans, dat dacht ik als ik hem op bruiloften of  feestjes sprak. Hij had een leuk gezin, een mooi bedrijf en een boerderij met een stal zo groot dat je je erin op kon hangen. En dat heeft hij ook gedaan, afgelopen maandag. L. is 48 jaar geworden.

Ik weet niet hoe ik me moet voelen. Ik bel T., een andere dispuutsgenoot, die in die tijd verkering kreeg met het zusje van L. en nu al jaren zijn zwager is. Hij weet het ook niet. Hij dacht dat hij tot de zeer intieme kring van L. behoorde, als zwager en vriend. Blijkbaar niet zo intiem dat hij dit heeft zien aankomen, hij is compleet verrast en weet, net als ik, niet hoe hij zich moet voelen. Moeten we boos zijn? Boos dat hij een gezin in de steek laat, dat hij zijn problemen niet heeft kunnen oplossen? Nee, boosheid is zinloos. Medelijden dan? Medelijden met L. dat hij zover heen was dat hij geen andere uitweg zag? Nee, ook medelijden is zinloos en we hangen op met de conclusie dat we het alllebei niet weten.

Ik bel met N. en M. N., ook dispuutsgenoot, was getuige op het huwelijk van L. met D. Wat weet ik nog van L's bruiloft? Niet veel, behalve dat ik tijdens de receptie mijn vuist balde en tegen D. zei dat L. een prima man was, maar dat ze hem 's-nachts niet wakker moest maken. N. en M. weten ook niet hoe ze zich moeten voelen. De hulpeloosheid overheerst, hadden we maar signalen gekregen. We weten het niet en als ik dezelfde dag nog wat mensen spreek en mails lees, dan blijkt dat niemand het weet.

L. heeft ons snoeihard geconfronteerd met het feit dat we als mensen oneindig kleine wezentjes zijn in een onbegrijpelijk groot heelal. Waar is hij nu? We kunnen daar op zijn best iets over geloven, een overtuiging hebben, maar weten doen we het niet. Onwetendheid is de grootste kwelling die een mens kan overkomen, velen zijn zelfs overtuigd dat het hele concept religie daarop is gebaseerd. En nu weten we, volwassenen mensen als we zijn, niet hoe we ons moeten voelen. En als wij het niet weten, hoe moeten zijn vrouw en kinderen zich dan voelen? Ook daar hebben we geen antwoord op. Hoe moet degene zich voelen die op dit moment vecht voor zijn leven of voor het leven van bijvoorbeeld zijn kind? L. neemt zijn leven, een ander zou het zijne willen geven om het leven van een dierbare te redden. Wie het snapt en wie het weet, die mag het nu zeggen.

L. wist het waarschijnlijk ook niet. Van alle mensen die nu onwetend en verbijsterd achterblijven is er geen enkele die niet direct gereageerd zou hebben als hij maandagochtend een signaal van L. had gekregen. Ik zou zelf naar hem toegegaan zijn en hem een tand door zijn lip geslagen hebben. Maar met meer dan een goed gesprek was hij er niet van afgekomen. Maar het is niet gebeurd en wij weten niet waarom en we weten niet hoe we ons moeten voelen. We weten zelfs niet hoe we ons moeten gedragen. We weten niets.